Preventie

Onder preventie verstaan de het voorkomen van misbruik in de gemeente. Onder preventie vallen alle activiteiten die gedaan worden of maatregelen die genomen worden om misbruik te voorkomen.

Het spreekwoord luidt: voorkomen is beter dan genezen. Dit geldt ook voor (seksueel) misbruik. (Seksueel) Misbruik heeft grote gevolgen voor slachtoffer, dader, omstanders en gemeente. Dit mag niet worden onderschat. Daarom is het belangrijk er alles aan te doen om (seksueel) misbruik in de gemeente te voorkomen.

Daarnaast zou de kerk in beginsel al veilig moeten zijn, omdat de kerk het lichaam van Christus is. Dit lichaam moet rein zijn, puur. In dit lichaam hoort misbruik niet thuis. Er zijn maatregelen die we kunnen nemen om de kans op misbruik te verkleinen en om de kerk veiliger te maken voor hen die kwetsbaar zijn. Deze verantwoordelijkheid mogen we niet ontlopen.

De kerkenraad heeft de eindverantwoordelijkheid. Beslissingen worden daarom altijd goedgekeurd door de kerkenraad. De kerkenraad bepaalt de lijn, maar heeft daarover (meestal) contact met predikant, commissie veilige kerk en de vertrouwenspersoon. Het is de verantwoordelijkheid van de kerkenraad om ernaar te streven dat hun gemeente, deel van het lichaam van Christus, veilig is.

Er is een groot aantal dingen dat gedaan kan worden om misbruik te voorkomen. De website veilige kerk richt zich helemaal op preventie. Hier staat een veelheid aan maatregelen, met werkvormen en tips beschreven en uitgewerkt.

U kunt denken aan de volgende preventieve activiteiten en/of maatregelen:

• Het aanstellen van een vertrouwenspersoon
• Het gesprek over misbruik en onrecht is het allerbelangrijkste (zie hieronder)
• Een preek over misbruik
• Spreken over seksualiteit
• Verklaring Omtrent Gedrag
• Gedragscode en omgangsregels
• Voorlichtingsavond
• Sfeer van feedback en openheid in de teams
• Goede zichtbaarheid van vertrouwenspersonen
• Aanpassingen aan het gebouw (vb. deuren met glas)
• ….

Het Meldpunt Misbruik heeft Posters (A3 of A4), Flyers en Folders beschikbaar voor kerken om in hun hal of ruimtes op te hangen en neer te leggen. We bevelen dit van harte aan. In dit materiaal staat meer informatie over mogelijkheden tot melden. Daarnaast geeft het slachtoffers en hun omgeving meer informatie over misbruik en de gevolgen die daarbij komen kijken. 

Bestel posters, flyers en folders via info@meldpuntmisbruik.nl. Vermeld hierbij uw kerkelijke gemeente, naam en adres. Vermeld daarnaast het gewenste aantal materialen. Wij sturen het dan zo spoedig mogelijk naar u op. 

Er zijn geen kosten verbonden aan het opvragen van deze materialen. 

Door de kerkgenootschappen zijn gedragscodes opgesteld. Deze dienen tot voorbeeld en kunnen worden aangepast naar de context van de eigen gemeente. Deze gedragscodes kunnen ook volledig worden overgenomen. 

De kerkenraad is ook vrij om een eigen gedragscode op te stellen. In dat geval is het advies u te laten inspireren door de bestaande gedragscodes. 

Op de pagina documenten vindt u de door de kerkgenootschappen opgestelde gedragscodes. 

Let op: deze gedragscodes vervangen niet de beroepscodes voor predikanten en kerkelijk werkers, maar zijn bedoeld als aanvulling voor alle vrijwilligers in de kerk. 

Er moet worden gesproken over seksualiteit, over misbruik en onrecht. Spreken over seksualiteit helpt mensen om gemakkelijker over negatieve seksualiteit (misbruik) te spreken. Het helpt mensen ook om een goed beeld te vormen: wat is de grens? Dit laatste is zeker bij jongeren het geval.

Spreken over onrecht en misbruik helpt mensen om herkenning te vinden, om minder snel een oordeel te vellen over mensen die hiermee te maken hebben en om misbruik te melden. (Potentiële) daders voelen dit aan: als er makkelijk gemeld kan worden en als onrecht besproken kan worden, is er meer kans dat het uitkomt.

Het stappenplan veilige kerk is ontwikkeld door verschillende meldpunten, waaronder het Meldpunt Misbruik. Stichting Veilige Kerk heeft dit op haar website opgenomen en uitgewerkt.

We adviseren elke gemeente dit stappenplan volledig uit te werken. Het Meldpunt kan ondersteunend meedenken wanneer hier vragen bij zijn. In het stappenplan is een uitgebreide uitleg verwerkt.

De vertrouwenspersoon is ambassadeur van het onderwerp. Daarnaast kan de vertrouwenspersoon de kerkenraad ondersteunen bij het uitwerken van preventieve maatregelen. De vertrouwenspersoon kan de kerkenraad ook adviseren tot maatregelen. Soms zal de vertrouwenspersoon dit doen naar aanleiding van incidenten, meestal adviseert een vertrouwenspersoon uit alertheid.

De commissie veilige kerk is een commissie die, onder verantwoordelijkheid van de kerkenraad opereert en maatregelen neemt om de gemeente veiliger te maken. Meestal nemen deze mensen deel aan de commissie: de in de kerkenraad verantwoordelijke ouderling, de vertrouwenspersoon, twee gemeenteleden. Niet iedere gemeente kent zo’n commissie, maar het is aan te raden deze vorm te geven wanneer de kerkenraad veel op zijn bordje heeft liggen.

De commissie en/of vertrouwenspersoon heeft budget nodig om hun taken uit te voeren.

Algemene adviezen m.b.t. commissie Veilige Kerk: 

• De vertrouwenspersoon neemt in principe adviserend deel aan de commissie Veilige Kerk 
• De commissie veilige kerk komt ten minste twee keer, maar in veel gevallen vaker, per jaar samen. 
• In de commissie veilige kerk zit ten minste één kerkenraadslid. Deze is de contactpersoon met de kerkenraad. 
• De taken van de commissie veilige kerk zijn: 
  • Signaleren welke preventiemaatregelen nog moeten gebeuren (van gebouw tot gedragscode tot gesprekken) 
  • Het faciliteren van het gesprek over veilige kerk 
  • Het organiseren van preventie-activiteiten (zoals bijv. een gemeenteavond)
  • Het thema veilige kerk blijvend op de agenda van de kerkenraad zetten
  • Het signaleren waar preventiemaatregelen missen 
• De commissie veilige kerk houdt zich niet bezig met: 
  • De afhandeling van situaties die de vertrouwenspersoon aangaan 
• De commissie veilige kerk wordt om advies gevraagd wanneer nieuwe activiteiten worden opgezet. Daarbij speelt de vraag 'hoe zorgen we ervoor dat deze activiteit veilig georganiseerd kan worden?' een belangrijke rol.