Er is iets aan de hand in mijn omgeving

Wanneer er sprake is van misbruik of grensoverschrijdend gedrag in de directe omgeving, dan kan dat ook voor de omgeving heftig zijn. Er kunnen allerlei emoties bovenkomen. Misschien vraag je je af wat je moet doen om het misbruik te stoppen, of twijfel je over de veiligheid in je omgeving. Misschien voel je je machteloos en weet je niet wat je moet doen of weet je niet hoe je op een goede manier naast de ander kunt staan.

Op deze pagina vind je een aantal veelgestelde vragen van mensen die dicht bij een slachtoffer van misbruik of grensoverschrijdend gedrag staan.

Als iemand je in vertrouwen heeft genomen, is het belangrijk hier goed mee om te gaan. Het heeft de ander waarschijnlijk veel moeite gekost om je in vertrouwen te nemen. Mensen zijn vaak bang dat ze niet geloofd worden, zijn bang dat ze mensen kwijt zullen raken of dat ze de schuld zullen krijgen. Daarom is het als omgeving extra belangrijk dat je naast de ander staat en dat je hem of haar steunt.

Becomplimenteer de ander en bedank hem of haar omdat deze jou in vertrouwen heeft genomen.

Voor mensen die slachtoffer zijn van misbruik of grensoverschrijdend gedrag is het voornamelijk belangrijk dat hun directe omgeving om hen heen staat.

Luister

Een misbruikslachtoffer heeft in eerste instantie mensen nodig die willen luisteren. Mensen die geen eigen agenda hebben, niet direct willen oplossen, maar eerst willen luisteren en meevoelen.

Victim blaming

75% van de misbruikslachtoffers heeft te maken met victim blaming. Dit is een fenomeen waarbij degene die slachtoffer is de schuld krijgt. Wees je ervan bewust dat vragen zoals 'waarom heb je niet teruggevochten?' kunnen overkomen als beschuldigend, ook als heb je het zelf anders bedoeld.

Luister naar de ander en doe dit zonder oordeel. Misbruik is complex en het slachtoffer heeft geen schuld aan het misbruik of grensoverschrijdend gedrag.

Regie bij slachtoffer

Als het mogelijk is houd je de regie bij het slachtoffer. Als een slachtoffer iets niet wil, doe je het niet. Alleen als iemand in gevaar is, of wanneer er een minderjarige betrokken is, kun je stappen zetten wanneer de ander het niet wil. Overleg dan altijd eerst met een buitenstaander, zoals het Meldpunt Misbruik, en vertel het slachtoffer altijd wat je doet en waarom je het doet.

Om te weten of jij iets kunt doen om het misbruik te stoppen, moeten we een aantal zaken onderscheiden. In onderstaande gaat het steeds over misbruik (zie hieronder voor ingrijpen bij grensoverschrijdend gedrag).

1. Is iemand in gevaar?

Wanneer iemand in gevaar is, maar zelf niet de kracht, moed of wil heeft om in te grijpen, kan het belangrijk zijn dat een omstander ingrijpt. Het is belangrijk dat je contact opneemt met een expert voordat je ingrijpt, omdat deze je kan helpen bepalen hoe je in kunt grijpen.

2. Is er een minderjarige betrokken?

Als het slachtoffer minderjarig is, dan heeft deze volwassenen nodig die ingrijpen. Ingrijpen gebeurt door de bevoegde instanties in te schakelen, zoals Veilig Thuis (0800 2000) of politie (0900 8844).

Is de dader iemand anders dan één van de ouders? Dan kun je ingrijpen door eerst de ouders in te lichten over wat je over het misbruik weet. De ouders zijn namelijk wettelijk verantwoordelijk voor het kind.

3. Betreft het een meerderjarige?

Bij meerderjarige slachtoffers, is het belangrijk dat zij zoveel mogelijk zelf de regie behouden. Het is vaak niet helpend als de omgeving stappen zet, waar het slachtoffer zelf nog niet klaar voor was. Ingrijpen gebeurt dan door gesprekken met het slachtoffer en bijvoorbeeld door hulpverlening.

Je hebt wel de mogelijkheid tot ingrijpen. Het is bijvoorbeeld mogelijk om binnen de kerk een melding te doen van misbruik. Ga hiervoor te rade bij de vertrouwenspersoon van je gemeente of de vertrouwenspersoon van het Meldpunt Misbruik (06 81080117).

Om te weten wat je kunt doen om grensoverschrijdend gedrag te stoppen, zijn er twee situaties te benoemen:

1. Je ziet het grensoverschrijdend gedrag gebeuren

Als je grensoverschrijdend gedrag ziet gebeuren, dan heb je de mogelijkheid om in te grijpen. Er zijn verschillende manieren om in te grijpen, bijvoorbeeld door degene die het gedrag veroorzaakt aan te spreken. Een andere manier is om degene die het gedrag ondergaat aan te spreken en te vragen hoe deze persoon het heeft ervaren.

2. Je hoort over het grensoverschrijdende gedrag

Wanneer je hoort over grensoverschrijdend gedrag, kun je degene over wie verteld wordt dat het grensoverschrijdende gedrag hem/haar overkomen is, aanspreken om te vragen of het klopt. Vraag wat de ander nodig heeft. Spreek niet met iedereen over wat er gebeurd is, maar vertel het aan degene die verantwoordelijk is voor de groep waarin het grensoverschrijdende gedrag heeft plaatsgevonden.

Bijvoorbeeld: Janneke hoort via via dat Hendrik Simone een grensoverschrijdend berichtje op haar telefoon heeft verzonden. Janneke twijfelt wat ze moet doen, maar besluit Simone aan te spreken. Ze vraagt haar wat er gebeurd is en wat ze voor Simone kan betekenen. Simone vertelt dat ze het erg vervelend vindt en zou willen dat het stopt, maar het erg spannend vindt om Hendrik aan te spreken. Janneke stelt voor om samen naar één van de kerkenraadsleden te gaan om het verhaal te vertellen en om raad te vragen. Daarnaast stelt ze voor een adviesgesprek te voeren met de zedenpolitie, om te kijken of een aangifte in dit geval mogelijk is.